Bạn có bao giờ học thuộc lòng một bài lịch sử hay công thức toán vào buổi tối, nhưng chỉ sau vài ngày đã quên sạch? Đây là vấn đề phổ biến mà nhiều bạn gặp phải trong quá trình học tập. May mắn thay, có một cách học thông minh hơn để giữ kiến thức lâu dài mà không cần nhồi nhét. Đó chính là phương pháp lặp lại ngắt quãng, hay còn gọi là spaced repetition.
Trong bài viết này, HavaEdu sẽ gợi ý cách áp dụng nó dành riêng cho các bạn học sinh, đặc biệt là các bạn lớp 12 sắp bước vào quá trình ôn thi đầy căng thẳng. Hãy cùng tìm hiểu để biến việc học thành một thói quen thú vị nhé!
1. Phương pháp lặp lại ngắt quãng là gì?
Phương pháp lặp lại ngắt quãng là kỹ thuật học tập nơi bạn ôn lại kiến thức ở các khoảng thời gian cách nhau, dần dần kéo dài khoảng cách giữa các lần ôn. Thay vì học một lần rồi bỏ qua, bạn sẽ quay lại nội dung đó nhiều lần, nhưng không phải liên tục mà có khoảng nghỉ để não bộ xử lý.
Ví dụ, sau khi học một chủ đề mới, bạn ôn lại sau 1 ngày, rồi 3 ngày, sau đó 1 tuần, và tiếp tục kéo dài hơn.
Khái niệm này xuất phát từ nghiên cứu về trí nhớ từ thế kỷ 19, nhưng được phát triển mạnh mẽ vào những năm 1960. Nó khác biệt hoàn toàn với việc “cày cuốc” một lúc, vì nó tận dụng cách não bộ quên dần theo thời gian để củng cố ký ức.
Đối với học sinh, phương pháp này phù hợp cho việc học từ vựng ngoại ngữ, công thức khoa học hay sự kiện lịch sử – những thứ dễ bay hơi nếu không ôn đúng cách. Hãy tưởng tượng bạn đang xây dựng một tòa nhà kiến thức: mỗi lần ôn là thêm một lớp vữa chắc chắn, nhưng phải chờ lớp trước khô mới hiệu quả.
>>> Đọc thêm: 7 cách chống trì hoãn trong học tập: Hãy bắt đầu ngay bây giờ!
2. Tại sao phương pháp lặp lại ngắt quãng hiệu quả?
Đầu tiên, hãy nói về “đường cong quên lãng” – một khái niệm do nhà tâm lý học Hermann Ebbinghaus phát hiện. Theo đó, chúng ta quên khoảng 75% kiến thức chỉ trong vòng 1-2 ngày nếu không ôn lại, và phần lớn quên ngay trong giờ đầu tiên.
Phương pháp này can thiệp bằng cách ôn đúng lúc, ngay trước khi bạn sắp quên, giúp “reset” đường cong và làm chậm tốc độ quên.
Khoa học chứng minh rằng việc ôn cách quãng cải thiện trí nhớ dài hạn bằng cách tăng cường sự kết nối giữa các tế bào thần kinh, gọi là “sự dẻo dai synaptic” giúp nhớ tốt hơn 74%, nhờ hiệu ứng kiểm tra– khi bạn tự kiểm tra kiến thức, não bộ phải nỗ lực hơn để lấy thông tin, từ đó củng cố mạnh mẽ.
Ngoài ra, nó tận dụng “khó khăn mong muốn” (desirable difficulty): việc quên một chút rồi ôn lại làm ký ức bền vững hơn, giống như tập gym – nghỉ ngơi rồi tập tiếp sẽ xây cơ bắp tốt hơn.
Đối với học sinh, điều này có nghĩa là bạn không chỉ nhớ cho kỳ thi gần mà còn giữ kiến thức cho các năm sau, giúp học các môn liên quan dễ dàng hơn. Các nghiên cứu trên học sinh phổ thông đều xác nhận: phương pháp này vượt trội trong việc duy trì kiến thức phức tạp.
>>> Đọc thêm: Có nên nghe nhạc khi học bài? Lựa chọn nhạc như thế nào để tập trung và nhớ lâu hơn?
3. Lợi ích của phương pháp lặp lại ngắt quãng với học sinh
Áp dụng lặp lại ngắt quãng mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho các bạn học sinh.
Trước hết, nó giúp giảm cramming – tình trạng ôn dồn trước thi dẫn đến stress và quên nhanh. Thay vào đó, bạn học đều đặn, ngắn gọn, dẫn đến điểm số cao hơn và tự tin hơn. Nghiên cứu cho thấy học sinh sử dụng phương pháp này nhớ lâu hơn, cải thiện kỹ năng giải quyết vấn đề và kết nối kiến thức giữa các môn.
Thứ hai, nó tiết kiệm thời gian: bạn học ít hơn nhưng hiệu quả hơn. Ví dụ, thay vì dành 5 giờ ôn một lúc, bạn chia thành các buổi 30 phút cách quãng, tổng thời gian có thể giảm nhưng kết quả tốt hơn. Điều này đặc biệt hữu ích cho học sinh bận rộn với lịch học dày đặc, hoạt động ngoại khóa hay chuẩn bị thi đại học.
Cuối cùng, phương pháp này thúc đẩy học tập chủ động, giúp bạn hiểu sâu chứ không chỉ thuộc lòng. Bạn sẽ thấy kiến thức “dính” lâu, dễ áp dụng vào bài tập thực tế, và thậm chí cải thiện sức khỏe tinh thần vì giảm áp lực.
>>> Đọc thêm: Học không vào, nhớ trước quên sau: Do học sai cách hay do stress?
4. Cách áp dụng phương pháp lặp lại ngắt quãng
Để bắt đầu áp dụng phương pháp này, hãy làm theo các bước đơn giản sau:
Bước 1: Học ban đầu
Sau khi học một chủ đề mới ở lớp, hãy tóm tắt ngay bằng ghi chép ngắn gọn hoặc flashcard. Tập trung vào các ý chính, công thức hoặc từ vựng.
Bước 2: Lập lịch ôn
Sử dụng lịch cơ bản như 2357: ôn sau 2 ngày, rồi 3 ngày tiếp theo, sau 5 ngày, và 7 ngày nữa. Hoặc lịch linh hoạt hơn: ngày 1 (ôn đầu tiên), ngày 3, ngày 7, ngày 14, ngày 30. Điều chỉnh dựa trên độ khó – chủ đề dễ thì kéo dài khoảng cách, khó thì rút ngắn.
Bước 3: Ôn chủ động
Không chỉ đọc lại, hãy tự kiểm tra: che đáp án flashcard, giải bài tập cũ, hoặc giải thích cho bạn bè (kỹ thuật Feynman). Nếu nhớ đúng, tăng khoảng cách ôn; nếu sai, ôn lại sớm hơn.
Bước 4: Kết hợp cũ mới
Khi ôn, hãy liên kết kiến thức mới với cũ để tạo mạng lưới. Ví dụ, khi học hóa học, ôn lại toán học liên quan.
Bước 5: Theo dõi tiến độ
Ghi nhật ký ôn hoặc dùng app để nhắc nhở. Bắt đầu với 20-30 phút mỗi buổi, tránh kiệt sức.
Ví dụ thực tế:
Giả sử bạn học từ vựng tiếng Anh. Ngày 0: Học 10 từ. Ngày 1: Ôn lại bằng cách viết câu. Ngày 3: Kiểm tra mà không nhìn. Ngày 7: Sử dụng trong bài viết. Dần dần, bạn sẽ nhớ lâu mà không tốn công.
>>> Đọc thêm:Hội chứng học vẹt – Kẻ thù thầm lặng của học sinh
5. Gợi ý các công cụ hỗ trợ cho phương pháp lặp lại ngắt quãng
Anki là app phổ biến, sử dụng thuật toán tự động điều chỉnh khoảng cách ôn dựa trên hiệu suất của bạn.
Quizlet cho phép tạo flashcard miễn phí, với chế độ học cách quãng.
Memrise hay SuperMemo phù hợp cho học ngôn ngữ, kết hợp hình ảnh vui nhộn.
Những công cụ này miễn phí trên điện thoại, giúp học sinh ôn mọi lúc, như trên xe buýt hay giờ ra chơi.
6. Mẹo và sai lầm thường gặp khi áp dụng phương pháp lặp lại ngắt quãng
Mẹo 1: Đừng áp dụng cho tất cả môn ngay, thử với một môn yêu thích trước.
Mẹo 2: Sau mỗi buổi ôn, nghỉ 5-10 phút để não bộ củng cố.
Mẹo 3: Nếu bạn quên nhanh, rút ngắn khoảng; nếu nhớ tốt, kéo dài.
Lỗi thường gặp khi áp dụng phương pháp lặp lại ngắt quãng:
- Nhồi nhét quá nhiều thông tin vào một flashcard.
- Không ôn chủ động, chỉ đọc thụ động.
- Bỏ qua theo dõi, dẫn đến bỏ lỡ lịch ôn.
- Cho rằng phương pháp này thay thế học hiểu – Thực tế đây chỉ là phương pháp củng cố kiến thức.
>>> Đọc thêm: Tăng cường trí nhớ bằng dinh dưỡng: Ăn gì để học tốt hơn?
Kết luận
Phương pháp lặp lại ngắt quãng là chìa khóa để học sinh như các bạn ghi nhớ kiến thức lâu dài, biến việc học từ gánh nặng thành niềm vui. Bằng cách ôn đúng lúc, bạn không chỉ đạt điểm cao mà còn xây dựng nền tảng vững chắc cho tương lai.
Hãy luôn nhớ rằng, học tập là marathon, chứ không phải sprint. HavaEdu chúc các bạn thành công!
HavaEdu chúc các bạn ôn thi hiệu quả và đạt kết quả cao!Nếu có bất kì thắc mắc nào liên quan đến học tập, các bạn hãy liên hệ với đội ngũ của HavaEdu để được tư vấn và giải đáp các thắc mắc nhé:
