Bạn có bao giờ cảm thấy tim đập thình thịch, tay run run khi thầy cô gọi lên bảng trình bày bài tập nhóm? Hay bạn muốn chia sẻ ý tưởng hay ho nhưng lại ngại ngần vì sợ nói lắp, sợ bạn bè cười? Đừng lo, đó là cảm giác bình thường của hầu hết học sinh.
Kỹ năng thuyết trình không phải “tài năng bẩm sinh” mà là kỹ năng có thể rèn luyện từng ngày. Bài viết này HavaEdu dành riêng cho các bạn học sinh, chia sẻ cách rèn luyện kỹ năng thuyết trình thiết thực ngay trong lớp học và ở nhà.
1. Kỹ năng thuyết trình là gì
Thuyết trình là cách bạn dùng lời nói, cử chỉ và slide (nếu có) để truyền tải thông tin đến người nghe. Mục tiêu không chỉ là “nói cho hết” mà là giúp bạn bè, thầy cô hiểu và đồng tình với quan điểm của bạn.
Theo Trung tâm Kỹ năng mềm Đại học Quốc gia Hà Nội, kỹ năng thuyết trình gồm ba trụ cột:
- Nội dung rõ ràng
- Giao tiếp hiệu quả
- Tương tác khán giả
Khi ba yếu tố này đồng bộ, bạn không chỉ truyền đạt kiến thức mà còn tạo ấn tượng tốt, từ đó tự tin hơn trong mọi tình huống học đường.
>>> Vai trò của thể dục thể thao trong việc cải thiện khả năng học tập
2. Vì sao học sinh cần rèn luyện kỹ năng thuyết trình ngay từ bây giờ?
Tăng điểm số và thành tích: Bài thuyết trình chiếm 20–30% điểm môn học ở nhiều trường THCS, THPT. Thầy cô đánh giá không chỉ nội dung mà cả cách trình bày. Nói lưu loát, tự tin sẽ giúp bạn ghi điểm cộng lớn.
Phát triển bản thân: Luyện nói trước lớp giúp bạn rèn tư duy logic, sắp xếp ý tưởng và phản biện nhanh. Theo nghiên cứu của Đại học Harvard, học sinh thường xuyên thuyết trình có khả năng tư duy phản biện cao hơn 35% so với nhóm ít thực hành.
Chuẩn bị cho tương lai: Từ phỏng vấn xin học bổng, thi hùng biện đến thuyết trình ý tưởng khởi nghiệp sau này, kỹ năng nói trước đám đông luôn là “vũ khí” quan trọng. Bắt đầu sớm, bạn sẽ có lợi thế lớn.
>>> Đọc thêm: Tầm quan trọng của giấc ngủ đối với học tập và thi cử
3. 8 cách rèn luyện kỹ năng thuyết trình hiệu quả dành riêng cho học sinh
3.1. Bắt đầu từ những bài nói ngắn trong lớp
Không cần chờ đến dự án lớn mới luyện. Hãy tận dụng mọi cơ hội nhỏ:
– Trả lời câu hỏi của thầy cô bằng 2–3 câu đầy đủ.
– Phát biểu ý kiến trong giờ thảo luận nhóm.
– Tình nguyện đọc báo cáo kết quả thí nghiệm.
Mẹo: Trước khi giơ tay, hít thở sâu 4 giây, giữ 4 giây, thở ra 4 giây. Cách này giúp giảm 60% căng thẳng theo Hiệp hội Tâm lý Mỹ (APA).
3.2. Luyện trước gương và ghi âm
Ở nhà, chọn một đoạn văn ngắn (khoảng 1 phút) trong sách giáo khoa, đứng trước gương nói to. Quan sát:
– Mắt có nhìn thẳng không?
– Tay có cử động tự nhiên hay cứng đờ?
– Có từ thừa “ừm, ờ” không?
Ghi âm bằng điện thoại, nghe lại và tự chấm điểm từ 1–10. Lặp lại hàng ngày, điểm số sẽ tăng rõ rệt sau 1 tuần.
3.3. Chuẩn bị nội dung “3 lớp”
Áp dụng công thức PIE (Point – Illustration – Explanation):
- Point: Ý chính (1 câu).
- Illustration: Ví dụ minh họa (câu chuyện, số liệu, hình ảnh).
- Explanation: Giải thích tại sao ý đó quan trọng.
Ví dụ thuyết trình về ô nhiễm sông Tô Lịch:
- Point: Sông Tô Lịch đang ô nhiễm nặng.
- Illustration: Mỗi ngày có 150.000 m³ nước thải chưa xử lý đổ ra sông (số liệu Sở Tài nguyên Môi trường Hà Nội).
- Explanation: Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe 1,5 triệu người dân sống dọc lưu vực.
Cấu trúc này giúp bạn nói ngắn gọn, dễ nhớ, dễ thuyết phục.
3.4. Kiểm soát giọng nói và tốc độ
Tốc độ lý tưởng: 120–150 từ/phút. Nói chậm hơn khi nhấn mạnh ý quan trọng.
Âm lượng: Đủ để bạn ở cuối lớp nghe rõ, không cần hét.
Ngữ điệu: Lên giọng ở câu hỏi, xuống giọng ở kết luận.
Luyện bằng cách đọc to một đoạn văn, đặt đồng hồ bấm giờ. Dùng ứng dụng “Orai” (miễn phí trên iOS/Android) để phân tích tốc độ và từ thừa.
3.5. Sử dụng ngôn ngữ cơ thể tích cực
Tư thế: Đứng thẳng, chân rộng bằng vai, trọng tâm dồn đều.
Cử chỉ tay: Mở lòng bàn tay khi mời gọi ý kiến, chỉ tay khi nhấn mạnh số liệu.
Biểu cảm mặt: Mỉm cười tự nhiên, giao tiếp bằng mắt với từng vùng trong lớp (hình chữ Z).
Mẹo: Tránh khoanh tay, đút tay túi quần hoặc xoay bút – những hành vi thể hiện sự lo lắng.
3.6. Tương tác với “khán giả” lớp học
Đặt câu hỏi mở: “Các bạn nghĩ nguyên nhân nào khiến rác thải nhựa tăng nhanh?”
Kêu gọi giơ tay: “Ai từng thấy rác trôi trên sông, giơ tay nào!”
Kể chuyện cá nhân: “Hè vừa rồi mình đi tình nguyện nhặt rác ở bãi biển…”
Tương tác giúp lớp tập trung và giảm áp lực cho bạn vì lúc này “ánh đèn sân khấu” không chỉ chiếu vào mình bạn.
3.7. Tham gia câu lạc bộ hùng biện hoặc nhóm học tập
Nhiều trường có CLB Tiếng Anh, Hùng biện, MC nhí. Nếu trường chưa có, tự lập nhóm 4–5 bạn, mỗi tuần thuyết trình 5 phút về chủ đề yêu thích. Quay video lại, cùng nhận xét lẫn nhau chính cách học nhóm hiệu quả nhất.
3.8. Biến nỗi sợ thành động lực
Hồi hộp là phản xạ tự nhiên. Thay vì né tránh, hãy “làm quen” với nó:
- Trước giờ thuyết trình, tưởng tượng cảnh vỗ tay (kỹ thuật hình dung tích cực).
- Sau mỗi lần nói, tự thưởng (ly trà sữa, chơi game 30 phút).
- Ghi nhật ký tiến bộ: “Hôm nay mình nói ít ‘ừm’ hơn hôm qua 5 lần!”
>>> Đọc thêm: Học không vào, nhớ trước quên sau: Do học sai cách hay do stress?
Kết luận: Bạn chính là diễn giả của chính mình
Kỹ năng thuyết trình không phải “món quà trời ban” mà là kết quả của sự kiên trì. Mỗi lần bạn giơ tay phát biểu, mỗi phút luyện trước gương đều là viên gạch xây dựng sự tự tin.
Hãy bắt đầu từ hôm nay – từ câu trả lời nhỏ trong lớp, từ đoạn ghi âm đầu tiên. Một ngày nào đó, bạn sẽ đứng trước lớp, mỉm cười và nghĩ: “Mình làm được!” HavaEdu chúc bạn thành công!
Nếu có bất kì thắc mắc nào liên quan đến học tập, các bạn hãy liên hệ với đội ngũ của HavaEdu để được tư vấn và giải đáp các thắc mắc nhé:
